Op zijn vijftiende zag hij een odissi voorstelling en was verkocht. Hij ging op les, later bleek dat hij niet op odissi les was gegaan, maar op bharatanatyam. Nu, meer dan twintig jaar later, staat Satish bekend als een creatieve en productieve bharatanatyam danser, choreograaf en leraar. “Ik vind het heel erg belangrijk dat ik een band heb met mensen. Ik hou van mensen als ze iets heel erg met hun hart doen, vooral dansen of muziek maken. Dat is een pré. Ik kijk ook naar waar ze vandaan komen, maar voorop staat of ze iets met hun hart doen. Niet dat ze geld willen verdienen, van dans wordt je in Nederland niet rijk. Gedrevenheid en openheid vind ik belangrijk.” Jaarlijks brengt Satish verschillende voorstellingen op het podium. “Ik hoop dat meer dansers dit gaan doen, want dat zorgt ervoor dat de dans kan groeien in Nederland.”
“Ik heb in mijn danscarrière vijf docenten gehad. Elke docent gaf zijn eigen vorm van liefde. Een leraar denkt alleen maar aan iemand opleiden, met heel veel liefde. Het zijn net moeders, het zijn allemaal opvoedingen geweest die ik heb gehad.” Na drie jaar les te hebben gehad van Margaret Verkijk, kreeg hij de mogelijkheid om met een beurs bij Shakuntala te studeren. “Shakuntala’s ouders zorgden voor mij. Shakuntala was jonger dan mij, maar wel mijn guru”. Het klinkt alsof je een extra zoon bent geweest? “Meer dan dat. Ik begrijp dat nu, als docent. Het is moeilijk uit te leggen hoe je een leerling die trouw is aan de kunst alles wil geven: je liefde, je moederschap… het is groter dan dat. Ik heb ontzettend veel liefde van mijn ouders gehad, maar voor de kunstvorm lijkt het hoger te gaan, meer in het spirituele vlak. Naast liefde waren ze ook ontzettend streng.”
En hoe was je arangetram? “Vanaf 1997 leerde ik van Geeta Ramlal (afgestudeerd van Kalakshetra), in 2000 deed ik arangetram. Ik koos ervoor arangetram in de Ayyapa mandir in Delhi te doen. Niemand kende mij daar. Het is een heel groot tempelcomplex, met een heel groot theater. En het was vol – als een gek: meer dan 300 mensen. Puja is voor mij het arangetram. Het optreden vond ik gewoon leuk. Ik heb Geeta en haar vriendin gevraagd mee te dansen. Het optreden is een feestje van je puja. Ik dacht: wie komt er nou voor mij? Er was geen familie. Maar Jolanda Boejharat en Sandhya Mannissing waren er uit Nederland. We hebben een hele margam gedanst. Terug in Nederland heb ik nog een voorstelling gegeven, ook met Geeta en Jolanda erbij, en mijn leerlingen die ik via Geeta had. Ik heb nooit een arangetram alleen gedaan. Ik heb nog steeds contact met muzikanten van toen uit Delhi.”
Ik was Geeta’s eerste leerling die arangetram wilde doen. Geeta leerde de ceremonie van Shaksi Gopal, en dezelfde ceremonie geef ik door. De guru doet de puja in mijn beleving en ervaring. De ceremonie gaat ook over het verbinden maar ook tot een bepaald hoogte ‘het loslaten’, de gurushisha parampara. Je geeft een gedeelte van jezelf mee aan de leerling. Zo zien wij de gurulijn. Bij mij hebben Kirti Manna, Warsha Gopal, Anuradha Pancham en Indu Panday arangetram gedaan. In mijn gurulijn wordt geen gurudakshana in geld uitbetaald, wij vragen geen geld van de leerling. Omdat het een spirituele belijdenis is, waarbij we niks aan materie vragen. Als een leerling zelf een cadeautje wil geven, dan mag dat. De bedragen die ik soms hoor, daar schrik ik ontzettend van. Waarom moet een leerling die al zoveel moet betalen ook nog gurudakshina betalen? Arangetram is erg duur. Het is de dag van de leerling, het is een spirituele dag. Ik heb ook eisen, ik wil wel live muziek. Ik kijk altijd naar de mogelijkheden. Het is een wens van de leerling en van de guru. Voor een arangetram worden in Nederland soms hele grote artiesten gevraagd, en dat is niet nodig. De druk wordt groter. Het moet een leuk moment zijn. Het verschil in hoeveel beter de beste muzikanten zijn, horen Nederlandse oren vaak niet. Je moet wel goede spelers hebben, maar het hoeft niet het beste te zijn. Verrassingen achteraf zijn niet leuk. Sommige muzikanten vragen te veel, leerlingen moeten in de onderhandeling begeleid worden. Ook vind ik dat gurus er niet zo’n heel groot entertainment happening van moeten maken, laat het simpel en klein. Alle fouten zijn mooi meegenomen, want daar kun je van leren.” En van wie heb je daarna nog geleerd? “Ik ga regelmatig naar India om masterclasses bij guru Smt. Malati Srinivasan en guru Sri Jitinder te volgen.”
“De nieuwe generatie wil te veel en te snel doen, terwijl ze soms te weinig kennis hebben. Ik vraag dan: wat wil je ermee. En probeer ze te begeleiden zodat ze met hun innerlijke danser in contact komen. Dan pas begint het, stap voor stap, dat een danser zich volwaardig ontwikkeld.” Maar het is toch ook heerlijk, dat jeugdige enthousiasme? ”Ja, maar die moet je soms afremmen omdat ze eerst de basis moeten leren. Bij mij leren leerlingen niet dat een arangetram hen de mogelijkheid geeft om meteen les te geven, daar is weer een andere studieperiode voor nodig. Ik leer ze ook de verantwoordelijkheid die ze met zich meedragen met deze danskunst, van het leren, behouden en tot het overdragen aan publiek of ooit in de toekomst aan hun leerlingen. Een jonge danser heeft veel energie en een oudere danser meer levenservaring, waardoor er meer verhaal uit komt. Dat ligt heel ver uit elkaar, bijna verschillende dansvormen. Het heeft te maken met hoe je zelf bent. Ik vind het soms vermoeiend om naar te dynamische choreo’s te kijken. Vaak zitten dingen niet in de telling, omdat men de snelheid wil bereiken, gaan ze afraffelen en bewegingen niet goed afmaken of afronden. Ik was vroeger ook zo, ik dacht: wat zeuren jullie nou? Ik vind het mooi – iemand die huppelt en rent en bijna een salto maakt… Maar wanneer je meer kennis krijgt en meer diepgang over de filosofie van bharatanatyam krijgt, ga je heel anders kijken.”
Ook dit jaar staat Satishkoemar weer op het podium:
- 24 februari: voorstelling MARGAM samen met Poernima Gobardhan (Delft)
- 29 april: arangetram van Omar en Nitika
Satish met dansers van zijn dancecompany SIDT
Marjol Rooze
Latest posts by Marjol Rooze (see all)
- In the spotlight: Widia Soochit - 1 februari 2018
- In the spotlight: Satishkoemar Myre-Makhan - 1 januari 2018
- In the spotlight: Poernima Gobardhan - 1 oktober 2017
